Dynasty Politics: बिहारमध्ये एक चतुर्थांश आमदार घराणेशाहीतले! यंदा 'या' पक्षामध्ये आहे सर्वाधिक संख्या - ADR Report

ADR Report of Dynasty Politics: बिहारमध्ये घराणेशाहीची पार्श्वभूमी असलेले ९६ विद्यमान लोकप्रतिनिधी आहेत. ज्यामध्ये आमदार, विधानपरिषदेचे आमदार (एमएलसी) ते संसद सदस्यांपर्यंतचा समावेश आहे. हे बिहारमधील सर्व खासदारांपैकी २७ टक्के आणि देशभरातील सर्व विद्यमान आमदारांपैकी ९ टक्के आहेत, असं असोसिएशन ऑफ डेमोक्रॅटिक रिफॉर्म्सच्या (एडीआर) विश्लेषणात आढळून आले आहे.

भारतातील एकूण ५,२०३ खासदार, आमदार आणि एमएलसी पैकी १,१०६ लोकप्रतिनिधींची घराणेशाहीची पार्श्वभूमी आहे किंवा ज्यांचे जवळचे किंवा विस्तारित कुटुंबातील सदस्य निवडून आलेले अधिकारी आहेत किंवा त्यांनी इतर महत्त्वाची सरकारी पदे भूषवली आहेत, असं एडीआरनं सप्टेंबरमध्ये प्रकाशित केलेल्या अहवालात म्हटलं आहे. हे नेते सर्व विद्यमान लोकप्रतिनिधींपैकी २१ टक्के आहेत.

उत्तर प्रदेशात एकूण ६०४ आमदार, एमएलसी आणि खासदारांपैकी १४१, तर हरियाणामध्ये घराणेशाहीतून आलेल्या खासदारांचं प्रमाण सर्वाधिक आहे, जे ३५ टक्के (किंवा १०४ पैकी ३६) आहे.

बिहारमध्ये ९६ घराणेशाही आमदारांसह तिसऱ्या क्रमांकावर आहे, तर २७ टक्के घराणेशाहीतून आलेल्या राजकारण्यांचं प्रमाण हे देशातील सातव्या क्रमांकावर आहे. राज्यातील ४० लोकसभेच्या खासदारांपैकी १५ खासदार घराणेशाही पार्श्वभूमीचे आहेत, जे एकूण खासदारांच्या ३७.५ टक्के आहेत. राज्यसभेत, एकूण १६ वरिष्ठ सभागृहातील खासदारांपैकी फक्त एक खासदार राजकीय कुटुंबातील आहे. २४३ सदस्यांच्या विधानसभेत असे ६६ खासदार आहेत, जे एकूण सभागृहाच्या २७ टक्के आहेत, तर ७५ सदस्यांच्या विधान परिषदेत १६ एमएलसी हे घराणेशाहीतून आलेले आहेत ज्यांचा वाटा २१ टक्के आहे.

बिहारमधील पक्षांमध्ये, लालूप्रसाद यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रीय जनता दल आणि नितीश कुमार यांच्या नेतृत्वाखालील जनता दल (युनायटेड) यांच्याकडे अनुक्रमे ३१ आणि २५ घराणेशाहीतील आमदारांची सर्वाधिक संख्या आहे. राजदकडे देशभरात मिळून एकूण १०० विद्यमान आमदार आहेत आणि जद(यू)कडे ८१, दोन्ही पक्षांसाठी घराणेशाहीतील आमदारांचे प्रमाण ३१ टक्के आहे.

घराणेशाहीतून आमदार झालेले बिहारमधील इतर पक्ष म्हणजे चिराग पासवान यांच्या नेतृत्वाखालील लोक जनशक्ती पार्टी (रामविलास) यांच्या एकूण आठ आमदारांपैकी चार आमदार हे घराणेशाहीतील आहेत आणि जितन राम मांझी यांच्या नेतृत्वाखालील हिंदुस्तानी अवाम मोर्चा (धर्मनिरपेक्ष) यांच्या एकूण सहा आमदारांपैकी तीन आमदार हे घराणेशाहीतील आहेत. सीपीआय(एमएल)(एल) यांच्याकडे एकूण १६ पैकी दोन आमदार हे घराणेशाहीतून आलेले आहेत.

भाजप आणि काँग्रेस या दोन्ही राष्ट्रीय पक्षांमध्ये घराणेशाही पार्श्वभूमी असलेले अनुक्रमे ३७० आणि २५८ आमदार आहेत. परंतु हे नेते देशभरातील पक्षांच्या एकूण आमदारांपैकी अनुक्रमे १७ टक्के आणि ३२ टक्के आहेत. बिहारमध्ये, भाजपकडे असे २१ आमदार आहेत (किंवा त्यांच्या एकूण १२४ विद्यमान बिहार नेत्यांपैकी १७ टक्के), तर काँग्रेसकडे १३ घराणेशाही आमदार आहेत (किंवा एकूण ४५ विद्यमान आमदारांपैकी २९ टक्के).

या विद्यमान आमदारांच्या लिंगभेदावरून असे दिसून येते की, घराणेशाही पार्श्वभूमी असलेल्या ८५५ पुरुष आणि २५१ महिला आहेत. पश्चिम बंगाल, उत्तराखंड आणि सिक्कीम या राज्यांमध्ये घराणेशाही पार्श्वभूमी असलेल्या महिलांचा वाटा सर्वाधिक आहे. प्रत्येकी ५० टक्के पेक्षा जास्त आहे. बिहारमध्ये, सर्व घराणेशाही आमदारांपैकी महिलांचा वाटा २६ टक्के होता, जो राष्ट्रीय सरासरी २३ टक्के आहे. महिलांचे सर्वात कमी प्रमाण हिमाचल प्रदेश, तामिळनाडू आणि जम्मू आणि काश्मीरमध्ये अनुक्रमे ५ टक्के, ६.३ टक्के आणि ९.३ टक्के होते.