Ajit Pawar B'day : आर. आर. आबांच्या खात्यावर एक आरोप झाला; अजितदादांनी सकाळी 6 वाजताच केला सोक्षमोक्ष!

लेखक - दिलीप बंड, निवृत्त सनदी अधिकारी

उपमुख्यमंत्री अजित पवार हे फक्त एक यशस्वी राजकारणी नाहीत, तर एक सुसंस्कृत प्रशासकसुद्धा आहेत. बांधकाम, शहरे सुधारणा, जलव्यवस्था, शैक्षणिक धोरणे या सर्वच बाबतीत त्यांचे ज्ञान आणि दृष्टिकोन अफाट आहे. निर्णय घेताना ते इतक्या बारकाईने विचार करतात, की अनेकदा इतर अधिकारीही दादांच्या तपशीलवार प्रश्नांनी स्तब्ध होतात. त्यांचा काटेकोर शिस्तप्रियपणा, मुद्देसूद बोलण्याची शैली आणि विषयाचा सखोल अभ्यास यांची प्रचिती पावलोपावली येते. माझ्या शासकीय सेवेत मला अनेक राजकारण्यांबरोबर काम करण्याची संधी लाभली. पण अजित पवार यांचे व्यक्तिमत्त्व मला कायम प्रभावित करत गेले. आजही त्या क्षणांची आठवण मनाला ऊर्जा देते.

पहिली भेट आणि पहिलीच छाप :

1999 मध्ये मी जिल्हा परिषद, सातारा येथे मुख्य कार्यकारी अधिकारी म्हणून रुजू झालो. त्याच काळात अजितदादा साताऱ्याचे पालकमंत्री होते. माझी आणि त्यांची पहिली भेट ‘डीपीडीसी’च्या मासिक बैठकीत झाली. तेथेच मला त्यांचा काटेकोर शिस्तप्रियपणा, मुद्देसूद बोलण्याची शैली आणि विषयाचा सखोल अभ्यास यांची प्रचिती आली. बैठक सुरू व्हायच्या वेळेआधीच त्यांची उपस्थिती, चर्चेतील स्पष्टपणा आणि निर्णय घेण्यातील ठामपणा हे त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे ठळक पैलू होते.

गाव स्वच्छतेचा पुरस्कार :

साताऱ्यात माझ्या कार्यकाळात संत गाडगेबाबा आणि तुकडोजी महाराज ग्रामस्वच्छता अभियान राबवले जात होते. अनेक गावे स्वच्छतेच्या कार्यात पुढे सरसावली होती. त्यात निढळ गाव हे एक आदर्श गाव ठरले. त्या गावाशी संबंधित चंद्रकांत दळवी हे माजी गृहमंत्री दिवंगत आर. आर. पाटील यांचे खासगी सचिव होते. त्यामुळे गाव निवडीत पक्षपात झाला, असा एक आरोप करण्यात आला.

26 जानेवारी 2001 रोजी निढळ गावला दादा बक्षीस द्यायला जाणार होते. रात्री 11 वाजता मला फोन आला ‘‘बंड, आपण सकाळी 6 वाजता गावाला भेट द्यायची.’’ मी थोडं आश्चर्यचकित झालो. त्यांनी फक्त एवढंच म्हटलं, "बंड, गावाचं खरं रूप सकाळीच दिसतं.’ दुसऱ्या दिवशी सकाळी आम्ही तिथे पोहोचलो. गाव पाहून दादा इतके भारावले की, त्यांनी तिथेच एक लाख रुपयांचे विशेष बक्षिस मंदिरासाठी जाहीर केलं.

भाषणात त्यांनी म्हटलं, ‘या गावातील मुली सुना म्हणून आमच्याकडे याव्यात आणि आमच्या गावातील मुली येथे सुना म्हणून याव्यात, म्हणजे स्वच्छता सर्वत्र पसरेल.’ ही होती खरी दादांची कार्यशैली- थेट, स्पष्ट आणि प्रेरणादायी.

पिंपरी-चिंचवडची जबाबदारी :

मी धुळे येथे जिल्हाधिकारी म्हणून जवळपास तीन वर्षे काम करीत होतो, तेव्हा एके रात्री साडेआठ ते नऊच्या सुमारास दादांचा फोन आला. ते म्हणाले, ‘बंड, मी तुम्हाला पिंपरी-चिंचवड महापालिकेत (पीसीएमसी) पाठवतो आहे. तुमचे काय मत आहे?’ मी आनंदाने होकार दिला. कारण ती संधी केवळ शहर प्रशासनासाठी नव्हती, तर पुण्यात मुलांच्या शिक्षणासाठी अनुकूल ठरणारी होती. त्यानंतरचा प्रत्येक निर्णय त्यांच्या तळमळीतून आणि दृष्टिकोनातून आकार घेत होता.

खंबीर भूमिका :

‘पीसीएमसी’मध्ये रुजू झाल्यावर माझं पहिलं ध्येय होतं शहराचे मुख्य रस्ते रुंद करणे. यासाठी कुठलाही राजकीय दबाव न बाळगता मी नेहमीच धोरण ठेवलं की मोठ्या माणसांच्या अतिक्रमणावर आधी कारवाई झाली पाहिजे, म्हणजे लहान लोक आपोआप आपली अडथळे काढतील. चिंचवड भागातील कारवाईसाठी मी जेव्हा दादांची पूर्वपरवानगी घेतली, तेव्हा त्यांनी कोणताही हस्तक्षेप न करता म्हणाले, ‘‘तुम्ही काम करा, मी मागे आहे.’’ त्या दिवशी जवळपास २००० पोलिस बंदोबस्तात मोठ्या प्रमाणावर अतिक्रमण काढून टाकण्यात आले. अनेक प्रतिष्ठितांची मालमत्ता होती, तरीही दादांनी राजकीय दडपण टाकण्याचा एकही प्रयत्न केला नाही.

बेकायदा बांधकामांवर कारवाई :

महापौरांच्या इमारतीचा प्रश्न उद्‍भवला. ‘जगन्नाथ कॉम्प्लेक्स’ नावाची ती इमारत ६१ मीटरच्या रस्त्यावर बांधली होती, पण प्रमाणपत्र ४५ मीटरवरचं देण्यात आलं होतं. हे प्रकरण न्यायालयात गेलं. न्यायालयाने आमच्या कार्यवाहीला मान्यता दिली. पण जेव्हा राजकीय हस्तक्षेपाचा धोका निर्माण झाला, तेव्हा दादांनी मुद्देसूद चर्चा करून, ‘बेकायदेशीर बांधकाम हे कोणाचेही असो, कारवाई व्हायलाच हवी,’ असे ठाम मत मांडले.

प्रशासनातील समज :

एका प्रसंगी ‘डीपीडीसी’ची मीटिंग सकाळी साडेनऊ वाजता आयोजित केली होती. दादा वेळेत आले; पण बहुतांश आमदार, खासदार गैरहजर होते. दहा वाजता मीटिंग संपली. नंतर येणाऱ्यांना त्यांनी सांगितलं, ‘‘वेळ दिली की पाळली गेली पाहिजे; अन्यथा बदल होणार नाही.’’ त्यांची ही वक्तशीरता आणि व्यवस्थापन कौशल्य बघता, ते एक उत्कृष्ट प्रशासकही आहेत.

लोकहितासाठी झटणे :

अनेकदा वाटतं, की अजितदादा हे फक्त एक यशस्वी राजकारणी नाहीत, तर एक सुसंस्कृत प्रशासकसुद्धा आहेत. बांधकाम, शहरे सुधारणा, जलव्यवस्था, शैक्षणिक धोरणे या सर्वच बाबतीत त्यांचे ज्ञान आणि दृष्टिकोन अफाट आहे. निर्णय घेताना ते इतक्या बारकाईने विचार करतात, की अनेकदा इतर अधिकारीही दादांच्या तपशीलवार प्रश्नांनी स्तब्ध होतात. माझ्या 30 वर्षांच्या सेवेत अनेक मोठ्या व्यक्तींसोबत काम करण्याचा अनुभव आला. पण अजितदादांसारखी कामातील निष्ठा, धडाडी, वक्तशीरपणा, व्यवस्थापन कौशल्य आणि स्पष्टवक्ता वृत्ती असलेली दुसरी कोणतीही राजकीय व्यक्ती मला भेटलेली नाही. त्यांचे नेतृत्व, स्वच्छ आणि कणखर धोरण, तसेच लोकहितासाठी झगडण्याची वृत्ती हीच त्यांची खरी ओळख आहे.

शेवटी... :

आज अजितदादा यांच्या वाढदिवसानिमित्त मी हे मनोगत लिहितो आहे. हा केवळ एक लेख नाही, तर माझ्या अनुभवांचा ठेवा आहे. दादांसारखा नेता प्रत्येक राज्यात, प्रत्येक यंत्रणेत हवा. कारण त्यांनी दिलेला शब्द ते निभावतात आणि जनतेसाठी नेहमी सज्ज असतात. दादा, आपल्याला वाढदिवसाच्या मनःपूर्वक शुभेच्छा! आपणास अधिक सामर्थ्य, अधिक यश आणि महाराष्ट्राच्या उन्नतीसाठी अधिक यशस्वी वाटचाल लाभो, हीच प्रार्थना.